NHỮNG NGƯỜI MẾN THÁNH GIÁ TRONG TƯ TƯỞNG ĐỨC CHA PIERRE LAMBERT DE LA MOTTE (3)

1. Hội Mến Thánh Giá dành cho những ai làm tông đồ (1662-1663)

– Năm 1662

Trước nhu cầu thực tế tại các miền truyền giáo, trong cuộc tĩnh tâm 40 ngày, Đức cha Lambert cảm nhận được sự thôi thúc mãnh liệt là phải thành lập một Hội đoàn, không chỉ tại Á châu mà cả ở Paris và Roma, nhằm đào tạo “những người tông đồ đích thực, những nhà truyền giáo chân chính và những Kitô hữu hoàn hảo”. Ngài nói: “Vì lối sống này là một họa ảnh hoàn hảo cuộc đời tại thế của Chúa Giêsu-Kitô, cần phải noi theo và phổ biến cuộc đời đau khổ của Người, để nêu lên làm mẫu mực, tôi hình dung có thể gọi là Hội Mến Thánh Giá”[11].

Bấy giờ, trong quan niệm của Đức cha Lambert, thành viên của Hội chỉ giới hạn nơi các thừa sai và giáo dân nam không bị ràng buộc bởi hôn nhân.

– Năm 1663

Để củng cố và xác tín hơn cho ý tưởng thiết lập Hội Mến Thánh Giá, Đức cha Lambert kể lại chi tiết trong Nhật ký nguyện ngắm về ơn linh hứng ngài nhận được 30 năm về trước, lúc lên 9 tuổi, liên quan đến những người mang tên Mến Thánh Giá. Lần này, ngài bổ túc thêm vài đặc tính của Hội:

– Hội hoàn toàn mang tính tông đồ;

– Mục đích chính là truyền giáo;

– Bề trên là một Giám mục;

– Tiếp nhận tất cả những ai được xem là xứng đáng, kể cả tu sĩ thuộc mọi Dòng tu

Trong ý hướng thành lập Hội, đặt Thánh Giá làm trung tâm, Đức cha Lambert muốn quy tụ tất cả các thừa sai nhiệt huyết, những thợ tông đồ thánh thiện, có đời sống thiêng liêng trổi vượt, triều cũng như dòng. Mọi tu sĩ dấn thân truyền giáo đều được mời gọi gia nhập Hội Mến Thánh Giá. Vì thế, theo ngài, nếu “Hội thánh thiêng này được Tòa thánh phê chuẩn, … chắc chắn Hội sẽ được đánh giá là hoàn hảo nhất trong tất cả các Dòng tu riêng biệt khác hiện có trong Giáo hội, vì Hội chứa đựng trong mình sự hoàn hảo của mọi Dòng khác cách tuyệt vời…”[12]. Chính linh đạo nền tảng Kitô giáo, linh đạo Phép Rửa của Hội Mến Thánh Giá đem lại cho nó khả năng này.

b. Thành lập Hội dưới tên gọi Hội Tông Đồ (1664-1665)

– Năm 1664

Đầu năm 1664, Đức cha Lambert đề nghị với Tòa thánh Roma việc thiết lập tổ chức nêu trên cho các thừa sai Tông tòa, tập hợp giáo sĩ triều và tu sĩ dòng, ngài viết cho vị Thư ký của Thánh bộ Truyền Bá Đức Tin rằng:

“Con đã chuyển đến các bạn ở châu Âu, có thể với quá nhiều sự giản dị, mộc mạc, một dự án ngắn gọn con dự kiến về việc thành lập một tổ chức để làm việc cách hữu ích trong những vùng này, để nó được phổ biến cho đông số các linh mục và tu sĩ mà con biết có khả năng cho một hội đoàn như thế”[13].

Theo ngài, tổ chức này phải được đặt dưới sự chỉ đạo của Tòa thánh Roma, vì “không có lệnh truyền và sự chỉ đạo của Roma thì không điều gì tương tự có thể nhận được một kết quả tốt đẹp, cũng không được sự chúc lành của Thiên Chúa”[14].

Chính tại Công nghị Juthia khai mạc ngày 29-02-1664[15], Đức cha Lambert thuyết phục Đức cha Pallu và các cha thừa sai thành lập tổ chức trên. Sự đồng thuận đạt được sau một thời gian dài suy nghĩ và trao đổi rất nhiều giữa các ngài[16].

– Năm 1665

Cuối cùng, tổ chức mà Đức cha Lambert đề nghị được thiết lập với bốn thành viên đầu tiên là Đức cha Lambert, Đức cha Pallu, cha Laneau và cha Deydier. Các ngài đã tuyên khấn vào Lễ Hiển Linh, ngày 06-01-1665, dưới  tên gọi Hội Tông Đồ[17]. Tuy nhiên, các ngài xét thấy cần có một Giám mục về Rôma xin Tòa thánh phê chuẩn Hội Tông đồ cùng với nhiều vấn đề được bàn thảo trong Công nghị Juthia. Đức cha Pallu tự nguyện lên đường, vì tình hình sức khỏe của Đức cha Lambert không cho phép ngài thực hiện những chuyến đi quá xa.

Sau sự kiện trên, ba từ Hội Tông Đồ bắt đầu xuất hiện trong các bản văn của Đức cha Lambert[18].

Tuy nhiên, tên gọi này không làm thay đổi lý tưởng nguyên thủy trong tư tưởng của Đức cha Lambert, ngay trong hồ sơ giải thích dự án Hội Tông Đồ, do Đức cha Pallu biên soạn, ngài nêu rõ: các thành viên của Hội Tông Đồ là ‘Những Người Mến Thánh Giá’[19]. Cha Jean Guennou cũng xác nhận Hội Tông Đồ được gọi dưới tên Mến Thánh Giá[20]. Điều này đúng trong quan niệm của Đức cha Lambert, ngài định vị Hội Tông Đồ như hạt nhân trong đại Gia đình Mến Thánh Giá rộng lớn[21].

Không phải đời sống cộng đoàn, luật lệ, linh đạo đặc biệt hay cả giới tính là điều kiện cho việc nhận vào Hội Tông Đồ nhưng tiên vàn là sự đóng góp vào việc tông đồ do Tòa thánh điều khiển.

Năm 1668, trong lá thư viết cho Đức cha Pallu, Đức cha Lambert nêu lên một đề nghị thật sự táo bạo trong bối cảnh văn hóa Á châu thời bấy giờ[22]:

“Tôi được ban cho một trực giác rất có lợi đối với các trinh nữ thánh thiện cũng như những người khác, tuy không thể tiến cử lên bậc Giáo sĩ, mà vẫn đáng được kêu gọi gia nhập Hội thứ nhất [Hội Tông Đồ], bởi vì họ không ngừng nhận được ơn cộng tác vào việc đưa lương dân đến với Chúa và hoán cải những người tội lỗi”[23].

Trong thực tế, suốt mấy trăm năm đạo Công giáo bị bách hại, các thừa sai và linh mục phải lẩn trốn nay đây mai đó, chị em Mến Thánh Giá đã là chỗ dựa tinh thần quý báu cho anh chị em tín hữu ở khắp mọi nơi.

c. Hội Mến Thánh Giá mở ra cho tất cả mọi người (1668)

Ý tưởng về ‘Những Người Mến Thánh Giá’ Đức cha Lambert nhận được lúc 9 tuổi ở quê nhà, giờ đây được triển khai rõ nét hơn tại miền truyền giáo. Ngài viết cho Đức cha Pallu lá thư đính kèm một tài liệu nhỏ gồm bảy mục[24] trình bày chi tiết về Hội Mến Thánh Giá mà Hội Tông Đồ là hạt nhân. Ngài chia sẻ:

“Trong giờ nguyện ngắm, Chúa cho tôi biết trên đời này không có gì làm sáng danh Thiên Chúa hơn việc thành lập Hội Tông Đồ và Hội Mến Thánh Giá”[25], “Thiên Chúa sẽ được tôn vinh cực độ, nếu dưới sự chỉ đạo của những người này [thành viên Hội Tông Đồ], một Hội được thành lập cho những người giàu đức hạnh và chuyên cần cầu nguyện, thuộc mọi phái tính và địa vị xã hội, cũng như gồm tất cả những ai thực sự ước ao hiến thân cho Thiên Chúa”[26].

Lúc này, Đức cha Lambert phân biệt rõ sự khác nhau giữa hai Hội: Hội Mến Thánh Giá được đề nghị cho mọi Kitô hữu, đàn ông cũng như đàn bà, trí thức cũng như bình dân, những người tỏ lòng biết ơn đối với Chúa Giêsu, Đấng chịu đau khổ để cứu chuộc họ; Hội Tông Đồ được đề nghị cho giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân, những ai dấn thân cho việc tông đồ, với một hình thức sống về vật chất cũng như tinh thần phù hợp nhất, để chính Chúa Giêsu có thể tiếp tục sứ mạng cứu độ của Người trong thế giới.

Điều độc đáo trong cách giải thích của Đức cha về hai tổ chức này đó là đặc tính phổ quát của Hội Mến Thánh Giá mà Hội Tông Đồ là hạt nhân. Đối với ngài, thật thích hợp khi các thành viên của Chủng viện gia nhập Hội Mến Thánh Giá; nói cách khác, phải là một người Mến Thánh Giá trước khi trở thành nhà thừa sai. Bởi vì họ phải chấp nhận những nghĩa vụ của Hội như các tiêu chuẩn phân định ơn gọi truyền giáo, và các thừa sai đồng thời là “thành viên và người chỉ đạo” Hội Mến Thánh Giá. Trong thư viết cho Đức cha Pallu, ngài nói rõ:

“Chúa muốn Hội này được thiết lập không chỉ cho các thừa sai và cho các vùng truyền giáo này, mà còn cho đủ mọi thành phần, như Đức cha sẽ nhận thấy qua các trực giác đã được ban cho tôi”; “nhiều lần trong khi nguyện ngắm, tôi được biết cách đặc biệt: Chúa yêu cầu tất cả các thừa sai phải là những thành viên và là những người điều khiển Hội thánh thiện này; trong Chủng viện điều rất thích hợp là chỉ có những người thuộc về Hội này; Bề trên Chủng viện sẽ đề nghị với những ai muốn xin đi truyền giáo, những nghĩa vụ của Hội này như một điều kiện mà các Giám mục đưa ra cho những ai muốn dấn thân. Nếu họ từ chối, người ta có thể nghi ngờ về ơn gọi của họ; trái lại, nếu họ chấp nhận thì đó là một dấu chỉ lớn về ơn gọi. Tôi rất xác tín điều đó đến mức quyết định không truyền chức Thánh cho những ai đi truyền giáo mà không khuôn mình theo lối sống  thánh thiện  này”[27].

Đặc biệt, ngài cho biết:

“Một vài người say mê con đường này, đã khẩn thiết yêu cầu phải hình thành một Hội gồm những người cam kết đi theo con đường ấy suốt đời. Lời khẩn cầu tốt đẹp ấy là hiệu quả của ân sủng phi thường trong họ, buộc các nhà thừa sai đặt nền tảng đầu tiên của Hội tại Xiêm La cho tất cả các nơi trong miền truyền giáo”[28].

Như vậy, việc thiết lập Hội Mến Thánh Giá không chỉ đến từ trực giác của Đức cha Lambert, nhưng còn được Chúa trao ban cho các tín hữu. Chính Chúa khơi lên trong tâm hồn họ ước muốn thánh thiện ấy và chính họ thúc đẩy các thừa sai hành động. Đức cha Lambert nhận rõ ý Chúa qua sự gặp gỡ giữa ý niệm của mình và trực giác của các tâm hồn đạo đức, ngài càng xác tín hơn chương trình của Chúa trong việc thiết lập Hội này.

Trong hồ sơ đệ trình lên Đức Giáo hoàng bằng tiếng Latinh vào năm 1670, tại phần dẫn nhập vào Bản Luật của Hội, Đức cha dịch lại hầu như nguyên văn đoạn trích trên, viết vào năm 1668. Như vậy, điều ngài viết đó không phải chỉ trong ý tưởng mà là hiện thực. Chúng ta có thể khẳng định: vào năm 1668, tại Xiêm La đã có Hội Mến Thánh Giá dành cho tín hữu nam nữ.

Nữ Tu Marie Fiat Tuyết Mai, Mến Thánh Giá Thủ Thiêm.